Η απάντηση είναι πως βεβαίως και μπορεί να υπάρξει σωτηρία. Το θέμα τοποθετείται ως εξής: Κάποιος που γνώρισε το Χριστιανισμό και βαπτίσθηκε, θα κριθεί βάσει του νόμου του Ευαγγελίου, του νόμου της Χάριτος. Κάποιος όμως που ζει στη Μαδαγασκάρη, για παράδειγμα, στη Σουμάτρα ή στο Βόρνεο, στη Νότιο Αμερική, στο Β. Πόλο, οπουδήποτε δεν έχει κηρυχθεί το Ευαγγέλιο, αυτός θα κριθεί σύμφωνα μ' αυτό το οποίο αναφέρει ο Απ. Παύλος στην προς Ρωμαίους Επιστολή: θα κριθεί βάσει του νόμου της συνειδήσεώς του: «Όταν οι εθνικοί —δηλαδή όλοι αυτοί που δεν έχουν γραπτό ηθικό νόμο— τηρούν εκ φύσεως τις διατάξεις τού νόμου, σ' αυτούς, μολονότι δεν έχουν γραπτό νόμο, νόμος είναι ο εαυτός τους. Αυτοί αποδεικνύουν ότι έχουν το έργο του νόμου γραπτό στις καρδιές τους» (β' 14-15).
Ο Θεός έχει βάλει, λοιπόν, σε όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους, οπουδήποτε και αν βρίσκονται πάνω στην γη, αυτό το αδέκαστο δικαστήριο, τον έμφυτο ηθικό νόμο, και βάσει αυτού θα κριθούν. Αν πορεύθηκαν σύμφωνα με τον έμφυτο ηθικό νόμο σωστά, θα μπουν στον Παράδεισο, αν όχι, δεν θα μπουν στον Παράδεισο.
Βέβαια θα υπάρχει —σύμφωνα με το «αστήρ αστέρος διαφέρει εν δόξη» (Α' Κορ. ιε' 41)— διαβάθμιση στον Παράδεισο, όπως εξάλλου και στην Κόλαση. Οι άνθρωποι άλλων θρησκευμάτων, λόγω των καλών πράξεων τις όποιες θα πράξουν, θα μπουν στον Παράδεισο, αλλά δεν θα απολαύσουν αυτά τα όποια θα απολαύσει π.χ. ο Απ. Παύλος ή ο Άγιος Μακάριος.
Κάποιοι ίσως να σκεφτούν: Δεν είναι «άδικο» αυτό γι’ αυτούς; Όχι, δεν είναι άδικο γι’ αυτούς, διότι κρίνονται και ευκολότερα. Ό Χριστιανισμός είναι πολύ δύσκολος με τις εντολές τις οποίες έχει. Αυτό εξάλλου —για να κάνουμε μια παρέκβαση— αποδεικνύει λόγω και τηςπληθύος των πιστών και την αλήθεια του. Αν κάποιος θέλει να τραβήξει οπαδούς, δεν τους λέει αρνητικά πράγματα. Αντιθέτως, τους τάζει «λαγούς με πετραχήλια», τους κολακεύει, τους κανακεύει. Αυτά, όμως, τα οποία είπε ο Χριστός στους μαθητές Του ήταν: «Εν τω κοσμώ θλίψιν έξετε»(Ιω.ις' 33), «Ει εμέ έδιωξαν και υμάς διώξουσιν» (Ιω. ιε' 20) κι ένα σωρό τέτοια πράγματα, που είναι αποτρεπτικά να τραβήξεις τον κόσμο κοντά σου.Το ότι λέει τέτοια πράγματα και παρ' όλα αυτά έρχονται οι άνθρωποι κοντά του, αυτό αποδεικνύει ότι είναι αλήθεια ο Χριστιανισμός.
Αλλά για να επανέλθουμε στο θέμα μας σχετικά με τους αλλόθρησκους. Δεν είναι τόσο «τυχερός» ο Χριστιανός, διότι από τους Χριστιανούς ζητάει πολύ περισσότερα ο Χριστός! Και θα πάνε σε ΚΑΤΩΤΕΡΗ θέση από τους αλλόθρησκους, αν δεν πράττουν αυτά τα όποια ζητάει ο Χριστός. Οι άλλοι δεν θα κριθούν σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, αλλά ευκολότερα.
Δείτε τη διαφορά: ενός ανθρώπου, ο όποιος θα κριθεί σύμφωνα με τον έμφυτο ηθικό νόμο, το πολύ-πολύ να του καταλογίσει ο Θεός, την πράξη της μοιχείας, για παράδειγμα. Ενώ ο Χριστιανός θα κριθεί πολύ πιο αυστηρά, ακόμα και για ένα πονηρό βλέμμα π.χ., θα κριθεί «εν λόγω, έργω και εν διανοία»). Θα είναι περισσότερα τα οφέλη για τον Χριστιανό, αλλά θα είναι και αυστηρότερο το κριτήριο και δυσκολότερος ο αγώνας του. Όλα είναι δίκαια. Ο Θεός είναι ακριβοδίκαιος. Όπως λέει ο π. Παΐσιος από το Άγιο Όρος, «ο Θεός δεν έχει ούτε δυο ζυγαριές όμοιες. Τον κάθε άνθρωπο θα τον ζυγίσει με την δική του ζυγαριά». Ανάλογα με το πού γεννήθηκε, σε τι περιβάλλον βρέθηκε, τους γονείς δηλαδή, το σχολείο, το κράτος, το θρήσκευμα, την ιδιαιτερότητα του καθενός προσώπου. Ο Θεός δεν κάνει λάθη.
Ο μακαρίτης ο Χρήστος Ανδρούτσος, καθηγητής της Δογματικής, έλεγε ότι η Ορθοδοξία είναι η μόνη ασφαλής οδός σωτηρίας, δεν είναι η μόνη οδός σωτηρίας, αλλά είναι η μόνη ασφαλής οδός.
Και ο π. Ιωήλ Γιαννακόπουλος μας δίνει ένα εποπτικό παράδειγμα, για να κατανοήσουμε καλύτερα τη ρήση αυτή του Ανδρούτσου. Μας λέει: Στον πόλεμο υπήρχε μία ασφαλής οδός πού ένωνε την Καλαμάτα με την Αθήνα: εκείνη με την τεθωρακισμένη φάλαγγα. Υπήρχαν βέβαια και άλλα μονοπάτια, από τα όποια μετέβαιναν οι άνθρωποι απ’ τη μια πόλη στην άλλη. Δεν ήσαν όμως ασφαλή. Έτσι ακριβώς και με την Ορθόδοξη Εκκλησία και τους αλλόδοξους και ετεροθρήσκους.
Να τονίσουμε, όμως, ότι, αν κάποιος έχει βαπτισθεί Ορθόδοξος και γίνει εκ των υστέρων αιρετικός ή, πολύ περισσότερο, αλλόθρησκος, αυτός δεν πρόκειται επ' ουδενί να σωθεί παραμένοντας στη νέα αυτή πίστη, όσα καλά έργα κι αν κάνει. Άλλο πράγμα να είσαι Βουδιστής ή Μουσουλμάνος και να μη γνωρίσεις το Χριστό κι άλλο πράγμα να αρνηθείς το Χριστό, για χάρη του Βούδα ή του Σίβα ή του Αλλάχ.
Αυτά, σχετικά με τη σωτηρία των άλλων. Το κύριο, ωστόσο, είναι να προσέξουμε πώς θα σωθούμε ΕΜΕΙΣ... Το «ούτος δε τι;» το όποιο είπε ο Πέτρος για τον Ευαγγελιστή Ιωάννη (Ιω. κα' 21) —τι θα γίνει, δηλαδή, μ’ αυτόν;— το είπε «δεικνύων το φιλόστοργον», εξωτερικεύοντας την αγάπη του γι' αυτόν. Εμείς, όμως, το παίρνουμε και το χρησιμοποιούμε απλώς πληροφοριακά, γνωσιολογικά: «Τι θα γίνει με τους αλλόδοξους ή τους αλλόθρησκους;», χωρίς να ενδιαφερόμαστε ούτε για την δική μας σωτηρία! Η σωστή τοποθέτηση, λοιπόν, είναι: Με κάθε επιμέλεια να φροντίζουμε να σώσουμε την ψυχή μας και παράλληλα να ενδιαφερόμαστε να σωθούν και οι άλλοι εισερχόμενοι (ελεύθερα) στην Ορθόδοξη Εκκλησία, και όχι απλώς να μάθουμε εγκεφαλικά τι θα γίνει μ' αυτούς.
Πηγή: π. Ιωάννη Κοστώφ: "Πίστη και Λογική"
The Salvation of the Heterodox and those of Other Faiths
The answer is: of course salvation can exist for them. The status of this matter is as follows: Someone who has become acquainted with Christianity and has been baptized will be judged on the law of the Gospel, the Law of Grace. But someone living –for example- in Madagascar, Sumatra or Borneo, South America, the North Pole, wherever the Gospel has not been preached, will be judged according to the clarification cited by the Apostle Paul in his Epistle to Romans; that is, he will be judged on the basis of the law of his conscience: “..when the gentiles (=all those who do not have a written, moral code) instinctively uphold the stipulations of the law, to them –albeit having no written law- the law shall be their own self. They prove that they have the enforcement of the law written in their hearts”. (Romans 2: 14-15)
God has placed inside every single person, without exception, wherever they may be found on this earth, that unbiased tribunal – the inherent ethical law – based on which they will be judged. If they lived faithful to that innate moral code, they shall enter Paradise; if they don’t, they will not qualify to enter.
Of course there will be – according to the words in Corinthians I, 15:41 “a star differs to another star, in its glory” – a gradation in Paradise, just as there will be in Hell. People of other faiths will, because of their good deeds during their lifetime, enter Paradise, but they will not enjoy the same pleasures that, say, Apostle Paul or Saint Makarios will enjoy there.
Some may think: “Isn’t that being “unfair” to those people? No, it isn’t, because they will also be judged more leniently. Christianity is very strict, with the rules that it contains. To briefly deviate from the subject, we could underline that evidence of Christianity’s truth is also the multitude of its faithful. When seeking to attract followers, one doesn’t project negative aspects. On the contrary, the prospective followers are promised all sorts of benefits and conveniences; they are flattered and they are pampered. In the case of Christianity, however, Christ had stresses to His disciples that “You shall suffer tribulations in the world” (John 16: 33) and “If they persecuted me, they shall also persecute you” (John 15: 20); and many more such ‘promises’, which are totally deterrent if used to attract followers. But, when Christianity ‘promises’ such harsh conditions, and yet it attracts people to it, it only proves that Christianity is the truth.
Getting back to our subject, on the matter of other, non-Christian believers. A Christian is not as ‘lucky’ a follower, given that Christ demands much more from Christians! They will go to an even more INFERIOR place than the non-Christians, if they do not enforce those things that Christ requires of them. The non-Christians will NOT be judged in accordance with the Gospel, but more leniently.
See the difference here: A man who will be judged according to the innate moral law, will be held accountable to God, only for –let’s say-the actual act of adultery that he had committed. But a Christian will be judged much more severely: even for his one, single, lustful glance, for example. He will be judged “in his words, in his acts and in his thoughts”. The benefits may be more for a Christian, but the criteria will be more austere and his path will be far more difficult to walk. Everything is fair. God is meticulously just. As father Paisios of the Holy Mountain had said, “God doesn’t have even two identical scales; He weighs every single person on separate, personal scales”. Depending on where the person is born, what kind of environment he was brought up in, the kinds of parents, the school, the country, the religion, the peculiarities of every single person. God makes no mistakes.
The late Christos Androutsos, professor of Dogmatics, used to say that Orthodoxy is the only sure path for salvation. It is not the only path for salvation, but it is the only safe road.
Fr.Joel Yannakopoulos gives us a visual example, in order to comprehend the words of Androutsos. He says: During the war, there was a safe path that joined the town of Kalamata to Athens: it was the one used by the armored convoy. Of course there were other paths, which were used by people moving between the two cities, but they weren’t safe paths. This is exactly how things are with the Orthodox Church and the heterodox and other non-Christians.
We have to stress however, that if someone is baptized an Orthodox and then becomes a heretic, or, even worse, an infidel, that person will never be saved by remaining in that new faith, no matter how many good deeds he may perform. There is a distinct difference between being a Buddhist or a Muslim and not knowing Christ, and a totally different thing to deny Christ for the sake of Buddha or Shiva or Allah.
So much for the salvation of others. What is of chief concern is OUR OWN salvation. The question “What about him?” that Peter asked, regarding John the Evangelist (John 21:21) - in other words, “What will become of him?” - was a “show of compassion”; it was an external display of his caring for John. We, however, take This expression and use it simply informatively and gnosiologically, i.e.: “What will become with the heterodox or the non-Christians?”, without concerning ourselves with our own salvation! Therefore, the proper thing to do is to attend to the salvation of our own soul, and at the same time show an interest in the salvation of other people who have entered the Orthodox Church (of their own free will), and not merely wonder in our minds what will become of them.
Source: fr. John Kostov: “Faith and Logic”
